Σαν σήμερα έφυγε μια γυναίκα σύμβολο

 

Μια γυναίκα θρύλος. Σύμβολο. Σύμβολο της γενναιότητας. Της απλότητας. Της αντίστασης. Της Ελλάδας. Η κυρά της Ρω, η αρχέγονη, σχεδόν βιβλική, μορφή της Δέσποινας Αχλαδιώτη, θα είναι εκεί για πάντα προκειμένου να θυμίζει σε όλους μας πως η έννοια του πατριωτισμού δεν είναι, δεν πρέπει να είναι, συνυφασμένη με εκείνους που την καπηλεύονται για να μαζεύουν ψήφους και να κάνουν μπίζνες ή με μαχαιροβγάλτες που δρουν σαν σκιές στα σκοτάδια, κραδαίνοντας σημαίες με σβάστικες

Ποια ήταν η Δέσποινα Αχλαδιώτη

Γεννήθηκε το 1890 στο, τουρκοκρατούμενο τότε, Καστελόριζο. Παντρεμένη, πλέον, και σε ηλικία 34 ετών, αποφασίζει μαζί με τον σύζυγό της, Κωνσταντίνο, να μετακομίσουν μόνιμα και να μείνουν στη Ρω που βρίσκεται 4 μίλια δυτικά από το Καστελόριζο και σε απόσταση 12 μιλίων από τις τουρκικές ακτές. Ονομάζεται και Άγιος Γεώργιος, ή αρχαία Ρώγη ή Ρόπη. Μια μικρή βραχονησίδα. Ένα μέρος άγονο και αφιλόξενο.

Αποφάσισαν να πάνε να μείνουν εκεί το 1924 όταν το Καστελόριζο και τα γύρω νησιά είχαν γεμίσει Μικρασιάτες πρόσφυγες και η, ούτως ή άλλως, δύσκολη επιβίωση είχε γίνει ακόμα πιο δύσκολη. Πήραν τα λιγοστά υπάρχοντά τους και με συντροφιά λίγα ζώα που θα κάλυπταν τις ανάγκες τους πήγαν εκεί να ζήσουν.

Η ιστορία με τη σημαία, ουσιαστικά ξεκινάει, περίπου πέντε χρόνια μετά την εγκατάστασή τους στη Ρω ήταν ένα πρωί η Δέσποινα ξύπνησε και είδε στην ψηλότερη κορυφή του νησιού να κυματίζει η τουρκική σημαία. Μπήκε μέσα στο σπίτι της, άνοιξε ένα μπαούλο και έβγαλε από μέσα ένα λευκό σεντόνι και μια γαλάζια κουρτίνα, που είχε. Έκοψε σε τέσσερα μεγάλα τετράγωνα την κουρτίνα, τα οποία στη συνέχεια τα έραψε πάνω στις τέσσερις γωνίες του σεντονιού. Με τα χέρια της, μέσα σε λίγες ώρες, είχε φτιάξει μια ελληνική σημαία. Μαζί με τον άντρα της, πήγαν στην κορυφή, έβγαλαν την τουρκική σημαία και ύψωσαν την αυτοσχέδια ελληνική που είχε ράψει.

Όσο περνούσε καιρός, τόσο οι λιγοστοί κάτοικοι που υπήρχαν στη Ρω άρχισαν να εγκαταλείπουν το μέρος. Η Δέσποινα με τον σύζυγό της, ωστόσο, δεν ήθελαν να φύγουν. Ήθελαν να μείνουν εκεί. Σχεδόν ολομόναχοι. Μέχρι που το 1940 ο Κωνσταντίνος Αχλαδιώτης αρρώστησε σοβαρά και έπρεπε να μεταφερθεί στο Καστελόριζο. Η επικοινωνία ήταν... σενάριο επιστημονικής φαντασίας και έτσι η Δέσποινα αποφάσισε να ανάψει μια μεγάλη φωτιά προκειμένου να τη δουν οι ψαράδες και να σπεύσουν για βοήθεια. Άργησαν πολύ, όμως, να δουν τη φωτιά. Ο σύζυγός της πέθανε. Μόνη της τον έθαψε. Μόνη της τον έκλαψε. Πότε, ωστόσο, δε σκέφτηκε να αφήσει τη Ρω.

Τα πολύ δύσκολα, ωστόσο, ήταν ακόμα μπροστά. Στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο αναγκάζεται να επιστρέψει για λίγο στο Καστελόριζο γιατί η μητέρα της αρρώστησε. Η ηλικιωμένη γυναίκα έχασε το φως της και η Δέσποινα αποφασίζει να την πάρει μαζί της και να επιστρέψει στη Ρω. Οι Γερμανοί τον Νοέμβριο του 1943 βομβαρδίζουν το Καστελόριζο το οποίο στη συνέχεια σχεδόν ερήμωσε. Η Δέσποινα, ωστόσο, δεν το βάζει κάτω. Με «δυνατή φωνή και γοργή περπατησιά», όπως την περιγράφει ο βιογράφος της Κυριάκος Χονδρός, δεν εγκατέλειψε ποτέ το νησί. Συνεχίζει, όχι απλά να δίνει τον καθημερινό αγώνα της επιβίωσης αλλά να βοηθάει και τους στρατιώτες των Συμμάχων που είχαν μετατρέψει το Καστελόριζο σε έδρα τους μετά τη συνθηκολόγηση της φασιστικής Ιταλίας.

Λέγεται πως κάποια στιγμή (λίγο πριν τους γερμανικούς βομβαρδισμούς) έδεσε στο Καστελόριζο το αντιτορπιλικό «Κουντουριώτης». Όταν οι ναύτες έμαθαν για την ιστορία της Δέσποινας την επισκέφθηκαν και της έδωσαν τρόφιμα και εφόδια. Εκείνη τους βοηθούσε όπως μπορούσε και κάθε φορά που ένα πλοίο περνούσε ανοιχτά από τη Ρω εκείνη έπαιρνε την ελληνική σημαία, την ανέμιζε και τους χαιρετούσε. Έτσι ξεκίνησε και η καθημερινή έπαρση και υποστολή της σημαίας που έκανε η κυρά της Ρω. Σε κάθε δύση και σε κάθε ανατολή.

Οι Τούρκοι τη «φοβόντουσαν»

Όσο περνούσαν τα χρόνια τόσο και μεγάλωνε ο μύθος της Δέσποινας Αχλαδιώτη. Έφτασε σε τέτοιο σημείο, μάλιστα, που λεγόταν πως οι Τούρκοι τη... «φοβόντουσαν» και πήγαιναν στη Ρω να υψώσουν τη σημαία με την ημισέληνο μόνο όταν η ηλικιωμένη γυναίκα έλειπε! Αυτό έγινε και το 1975 όταν ο τούρκος δημοσιογράφος Ομάρ Κασάρ και δύο συνεργάτες του σήκωσαν την τουρκική σημαία στη Ρω, εκμεταλλευόμενοι την ολιγοήμερη, για λόγους υγείας, απουσία της Δέσποινας. Όταν η Κυρά της Ρω επέστρεψε και είδε την τουρκική σημαία, αντέδρασε αμέσως. Την κατέβασε και ανέβασε την ελληνική. Αυτή ήταν και η ιστορία που έκανε γνωστή τη Δέσποινα Αχλαδιώτη σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Ήταν τέτοια η φήμη της που όπως η ίδια είχε αποκαλύψει στην εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού στην ΕΡΤ, κάποια στιγμή, μια γυναίκα τη βρήκε στην εκκλησία και της είπε ότι οι Τούρκοι ανέβηκαν στο νησάκι της και ύψωσαν την τουρκική σημαία. Η γυναίκα της είπε «Όμως μη στεναχωρηθείς γιατί πήγαν οι Αρχές και την κατέβασαν και έβαλαν πάλι την ελληνική». Όταν τους ρώτησαν γιατί το κάνατε αυτό, τους απάντησαν: «Δεν είδαμε κανέναν πάνω, και είπαμε ότι η γυναίκα που σήκωνε τη σημαία την ελληνική έφυγε». Περίπου 20 χρόνια πριν τη συνέντευξη που είχε δώσει στον Φρέντυ Γερμανό, η κυρά της Ρω, είχε «φιλοξενηθεί» στις σελίδες του περιοδικού «Εικόνες» που δημοσίευσε φωτογραφίες της σε ένα άρθρο με τίτλο «Η γυναίκα με τη σημαία».

Στις 23 Νοεμβρίου 1975 το αντιτορπιλικό «Πάνθηρ» έφτασε στο Καστελόριζο και εκπρόσωπος του Ναυάρχου της εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του Πολεμικού Ναυτικού για τη στάση της και την παρασημοφόρησε για τον πατριωτισμό της και τις «προσφερθείσες εθνικές υπηρεσίες της, την περίοδο 1941-1944». Η Κυρά της Ρω δέχτηκε το παράσημο συγκινημένη. Διάβασε λίγα λόγια που είχε γράψει, ως αντιφώνηση, μέχρι που κατέβασε το χειρόγραφο και με σχεδόν... παιδική αφέλεια αναρωτήθηκε: «Τώρα παιδάκι μ' γιατί τα κάνουν όλα τούτα; Δεν έκανα και τίποτα σπουδαίο» με τους παρευρισκόμενους να ξεσπούν σε χειροκροτήματα!

 

Για «τον πατριωτισμό της, το θάρρος και την εμμονή στην Ελληνική Ιδέα» τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με βραβείο κατά την πανηγυρική συνεδρία τού σώματος στις 30 Δεκεμβρίου 1975.

«Τα ξερονήσια του Καστελόριζου και της Ρω τ' αγαπώ. Έμεινα μόνη μου το 1943 στο Καστελόριζο με την τυφλή μου μάνα, όταν έφευγαν όλοι οι κάτοικοι του νησιού στη Μέση Ανατολή και στην Κύπρο. Με την Ελληνική σημαία υψωμένη και την αγάπη για την Ελλάδα βαθιά ριζωμένη μέσα μου πέρασα όλες τις κακουχίες... ...βέβαια η ζωή στη Ρω δεν είναι και τόσο ευχάριστη, αλλά νιώθεις πιο πολύ την Ελλάδα, χαμένος όπως είσαι στο πέλαγος, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τις Τουρκικές ακτές. Την Ελληνική Σημαία θέλω να μου τη βάλουν μαζί μου στον Τάφο». είχε πει η ίδια σε μια συνέντευξη που είχε παραχωρήσει.

Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 13 Μαΐου 1982, η κυρά της Ρω έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 92 ετών στο νοσοκομείο της Ρόδου και ετάφη, όπως επιθυμούσε. Ο τάφος της βρίσκεται δίπλα από τον ιστό όπου καθημερινά ύψωνε την ελληνική σημαία, ενώ η κηδεία της έγινε δημοσία δαπάνη και τιμές εθνικής ηρωίδας.